Ô nhiễm không khí đang ngày càng trở thành vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người, đặc biệt là hệ hô hấp. Tình trạng không khí chứa nhiều bụi mịn và khí độc làm gia tăng nhanh chóng các bệnh lý đường thở, từ cấp tính đến mạn tính, gây áp lực lớn lên hệ thống y tế và chất lượng sống của cộng đồng.
1. Ô nhiễm không khí là gì và vì sao ngày càng đáng báo động?
Ô nhiễm không khí là tình trạng trong không khí tồn tại các chất gây hại vượt ngưỡng an toàn cho sức khỏe. Các nguồn phát sinh phổ biến bao gồm khí thải giao thông, hoạt động công nghiệp, đốt rác, đốt than tổ ong và khói bụi từ xây dựng.
2. Các chất ô nhiễm thường gặp trong không khí
Bụi mịn PM2.5 và PM10 là những hạt bụi có kích thước siêu nhỏ, dễ dàng xâm nhập sâu vào phổi. Bên cạnh đó còn có các khí độc như SO2, NO2, CO và ozon tầng thấp gây kích ứng và tổn thương đường hô hấp.
3. Chỉ số chất lượng không khí AQI nói lên điều gì?
Chỉ số AQI phản ánh mức độ ô nhiễm không khí và nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe. Khi AQI ở mức xấu hoặc rất xấu, nguy cơ mắc các bệnh hô hấp tăng cao, đặc biệt ở người già, trẻ nhỏ và người có bệnh nền.
4. Ô nhiễm không khí làm tăng nguy cơ bệnh hô hấp như thế nào?
Tiếp xúc thường xuyên với không khí ô nhiễm khiến đường hô hấp bị kích ứng liên tục, dẫn đến phản ứng viêm kéo dài và suy giảm chức năng phổi.
Bụi mịn có thể đi sâu vào phế nang, gây viêm, xơ hóa phổi và làm giảm khả năng trao đổi oxy. Về lâu dài, tình trạng này làm tăng nguy cơ viêm phế quản mạn tính, COPD và ung thư phổi.
Ô nhiễm không khí liên quan mật thiết đến sự gia tăng của viêm mũi dị ứng, viêm xoang, hen suyễn, viêm phổi và các đợt cấp của bệnh phổi mạn tính, đặc biệt trong những giai đoạn chất lượng không khí suy giảm nghiêm trọng.
5. Những đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi ô nhiễm không khí
Không phải ai cũng chịu tác động giống nhau từ ô nhiễm không khí. Một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn và cần được bảo vệ đặc biệt.
Trẻ em và người cao tuổi
Hệ hô hấp của trẻ em chưa hoàn thiện, trong khi người cao tuổi có chức năng phổi suy giảm theo tuổi tác, khiến họ dễ mắc bệnh và hồi phục chậm hơn khi tiếp xúc với không khí ô nhiễm.
Người có bệnh nền hô hấp và tim mạch
Những người mắc hen suyễn, COPD, viêm phế quản mạn hoặc bệnh tim mạch dễ gặp các đợt nặng, khó thở và suy hô hấp khi môi trường không khí bị ô nhiễm.
6. Cách bảo vệ hệ hô hấp trước tình trạng ô nhiễm không khí
Trong bối cảnh ô nhiễm ngày càng gia tăng, chủ động bảo vệ sức khỏe hô hấp là điều cần thiết cho mỗi người.
Hạn chế phơi nhiễm không khí ô nhiễm
Theo dõi chỉ số AQI hằng ngày để hạn chế ra ngoài khi mức ô nhiễm cao. Khi di chuyển, cần sử dụng khẩu trang đạt chuẩn để giảm hít phải bụi mịn và khí độc.
Tăng cường sức đề kháng cho đường hô hấp
Duy trì chế độ ăn giàu vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa giúp bảo vệ niêm mạc đường thở. Uống đủ nước, ngủ đủ giấc và tập luyện hít thở đúng cách giúp phổi hoạt động hiệu quả hơn.
Ô nhiễm không khí không chỉ là vấn đề môi trường mà đã trở thành mối nguy lớn đối với sức khỏe hô hấp và toàn cơ thể. Nhận thức đúng và chủ động phòng ngừa ngay từ hôm nay chính là giải pháp bền vững để giảm nguy cơ bệnh hô hấp và bảo vệ sức khỏe lâu dài cho bản thân và cộng đồng.
